- نکته‌های اساسی برای استفاده از تم در فیلمنامه
- نظرات
نکته‌های اساسی برای استفاده از تم در فیلمنامه
1- سوال اولی که باید از خود بپرسید:
داستان من و کاراکترهای من کدامیک از اعتقادات و افکار مرا به مخاطب منتقل می‌کنند؟
2- سوال دوم:
آیا اصولا این نوع طرز فکر من ارزش انتقال به غیر را دارد؟ (جواب باید مثبت باشد)
3- سوال سوم:
آیا هدف اصلی قهرمان، ارتباط تنگاتنگ با تم دارد؟ (جواب این سوال در ایده نهایی شما مشخص می‌شود. و جواب حتما باید مثبت باشد)
4- سوال چهارم:
آیا قهرمان و ضدقهرمان در راستای تم فیلمنامه کنش و واکنش نشان می‌دهند؟ آیا سایر کاراکترهای فرعی نیز در عمل و در خصوصیات شخصی در خدمت تم می‌باشند؟ (جواب این سوال حتما باید مثبت باشد)
زیرا:
مهمترین تصمیمی که پروتاگونیست (قهرمان) اتخاذ می‌کند، باید پیرو تم باشد.
مهمترین اختلاف فلسفی میان پروتاگونیست و آنتاگونیست (ضد قهرمان) داستان شما باید در راستای تم باشد.
قهرمان من کیست؟
او کسی است که می‌تواند به بهترین شکل تم من را اثبات کند.
ضد قهرمان من کیست؟
او بهترین کسی است که می‌تواند مقابل مفهوم تم بایستد و خلاف تم را ثابت کند و یا مفهوم متضاد تم را اثبات کند.
چگونه داستانهای فرعی و شخصیت‌هایم را انتخاب کنم؟
با انتخاب شخصیت‌ها و داستانهای فرعی که در بهترین حالت موافق و یا مخالف مفهوم تم من پیش روند.
چگونه بدانم شخصیت‌های من چه می‌خواهند بگویند و چه کاری انجام خواهند داد؟
کردار و گفتارشان را به گونه ای تنظیم می‌کنم که با ارزش تماتیک آنها مطابقت داشته باشند ( مثبت یا منفی)، با ایجاد موانعی بر سر راه قهرمان و دوراهی انتخاب بر سر ارزش‌ها و خلاف ارزش‌ها. ارزش فیلم در اینجا همان تم مبناست. اگر تا کنون برای حرکت یا دیالوگ بعدی کاراکترهایتان دچار سردرگمی شده اید، امکان این هست که یا تمی برای داستان خود انتخاب نکرده اید و یا آن را پرورش نداده و حتی باور ذهنیتان نسبت به مفهوم آن تم کامل نیست و به یقین نرسیده اید.
5- سوال پنجم:
آیا در ابتدای پروژه به تم قطعی رسیده اید؟
بهتر است اینگونه باشد. اما اگر کاملا به نتیجه قطعی در مورد آن تم نرسیده اید، می‌توانید کار را آغاز کنید. بعضی وقتها تم شما در داستان بسیار آشکار و مفهوم است و به راحتی و از ابتدای امر نوشتن تکلیفتان روشن است. شما در خصوص آن یقین دارید. اما گاهی وقتها شما باید با نوشتن و پیش رفتن در روند داستان، به تدریج، تم اصلی را بدست آورید. تکلیفتان با آن تم روشن نیست و هنوز صد در‌صد باورش ندارید. شما یک تعریف و شناخت کلی از تم خود دارید اما از بدو کار نمی‌توانید به راحتی آن تم را در قالب صحنه‌ها و دیالوگ‌ها نمایش دهید. پس در نتیجه شما باید نسخه اول را بنویسید و بعد وقتی تم را کامل درک کردید، در بازنویسی، تم خود را قوت ببخشید. یادتان باشد همیشه اولین نسخه از هر چیز کاملاً مزخرف است! کاراکترهای فرعی دیگری را بوجود بیاورید تا در شفافیت تم تاثیرگذار باشند و زوایای دیگری از تم را آشکار سازند. در دیالوگ‌هایتان هم گریزی به تم بزنید. صحنه‌هایی را خلق کنید که جنبه‌های مثبت و منفی تم را نمایش دهند، و زوایای مختلفی از موضوع را روشن سازند. باز هم تاکید می‌کنیم، در طول دوره نوشتن فیلمنامه‌تان، تم تنها چیزی است که وقتی برای خوابیدن به رختخواب می‌روید باید به آن بیاندیشید.
یادتان باشد، وقتی آغاز به نوشتن می‌کنید، آنقدرها هم آسان نیست که از اولین خط، به مفهوم دقیق تم خود برسید. چون تم یک مفهوم مستقل نیست. تم در فیلمنامه رابطی است بین طرح و شخصیت و دیالوگ.
خیلی اوقات شما داستانتان را با یک تم مشخص در ذهنتان آغاز می‌کنید، اما ممکن است تم با پیشروی شما در عمق داستان دستخوش تغییرات جدی شود. گاهی اوقات همزمان با پیشروی در پرورش کاراکترها و طرح داستان، تم شما نیز قوت بیشتری می‌گیرد و از فرم اولیه خود خارج می‌شود. ایده ای از تم خود بدست می‌آورید و شروع می‌کنید به طراحی صحنه‌ها. و اما بعد، هر چه داستان خود را واضح‌تر می‌بینید، متوجه می‌شوید تم داستانتان نیز واضح تر شده و در ذهنتان قوام‌یافته‌تر و منطقی‌تر خواهد شد.
6- باید همزمان با پرورش کنش‌های داستان و شخصیت‌ها، به تم داستان نیز قوت ببخشید. پرورش تم داستان و طرز بیان آن، مهم ترین قسمت فیلمنامه‌نویسی می‌باشد. زیرا هدف نهایی نویسنده، رضایت و تزکیه روحی خود و همچنین مخاطبش می‌باشد. و این جز در انتقال پیام و ایده ای برای بهتر زیستن میسر نمی‌شود.
الهامات بوجود آمده از تم در ذهن مخاطب، حتماً واکنشهایی از سوی او در زندگی واقعی را در بردارد. مستقیم یا غیر مستقیم. خودآگاه یا ناخودآگاه. مخاطب با گرفتن پیام فیلم، خودش را بیشتر غرق در داستان می‌کند، با کاراکترها همذات پنداری کرده و متوجه ارزش اثری که داستان یک فیلم به زندگی واقعی او می‌بخشد خواهد شد.
7- تا می‌توانید از روشهای غیر مستقیم برای ابراز و انتقال تم و پیرنگ استفاده کنید. تم و درونمایه داستان فیلم شما، همان راهکار شما برای یک زندگی بهتر است. و اصولا وظیفه شما به عنوان یک فیلمنامه‌نویس همین است. در بدترین و کلیشه ای ترین حالت، تم‌ها می‌خواهند بگوید چه چیز بد است و چه چیز خوبست. آنهم با لحنی نصیحت گونه و پند آموز و کاملاً مستقیم. و در بهترین حالت، تم‌ها به صورت غیر مستقیم انگیزه و روش بهتر زندگی کردن را از دید فیلمنامه‌نویس و بر اساس جهان بینی او القا می‌کنند. در این خصوص در ادامه بیشتر خواهید خواند.
8- در هنگام نوشتن فیلمنامه، از آغاز تا پایان و در هنگام بازنویسی، تم را روی کاغذی با فونت درشت بنویسید و بگذارید همواره پیش روی چشمانتان باشد.
فراموش نکنید که تم، طرح داستان و کاراکترها همه جزئی از واحد داستان هستند و روی هم تاثیر مستقیم دارند. تمرکز روی تم باعث تمرکز روی طرح و کاراکترها خواهد شد. پروراندن طرح باعث پرورش کاراکترها و تم خواهد شد. شفاف تر کردن و عمق بخشیدن به کاراکترها، به تم و طرح داستانتان جلای دیگری خواهد بخشید. و بالاخره به لحظه ای می‌رسید که به صندلی تان تکیه می‌دهید، دستانتان را بر گردن حلقه کرده و نفس راحتی می‌کشید. شما سرانجام تم خود را یافته اید. و حال وقت بازنویسی است. حالاست که تم شما با قدرت رخ می‌نمایاند. تم اصلی را یافته اید. پس شروع کنید به بازنویسی.
