قانون شماره 9: استفاده از ساب تِکست (SUBTEXT) یا اشاره غیرمستقیم

ساب تکست، یا همان کنایه، نوعی دیالوگ سینمایی است که آنچه در ذهن کاراکتر می‌گذرد را فاش می‌کند اما کانتکست (مفهوم و متن اصلی) از دهان کاراکتر خارج نمی‌شود. ساب تکست عملکردی مخالف دیالوگ‌های “دم دستی” دارد. در دیالوگهای دم دستی، کاراکتر دقیقا همان چیزی که در صحنه اتفاق می‌افتد را بر زبان می‌آورد و یا اگر به چیزی فکر می‌کند و یا چیزی را احساس می‌کند و یا قصد انجامش را دارد، بدون مقدمه و صریح می‌گوید و در قالب دیالوگ بیان می‌کند. در واقع او کانتکست(مفهوم و منظور اصلی) را بدون پوشش ساب تکست(کنایه یا دوپهلو گویی) ارائه می‌کند.

حال چرا ساب تکست جزء یکی از قوانین است؟ به این دلیل که دیالوگ‌های دم دستی همیشه میل زیادی به سوی سادگی و بی ارزش بودن دارند. این دیالوگ‌ها از نشانه‌های تازه کاران و یکی از 7 ضعف عمده فیلمنامه هستند.

بالعکس استفاده از ساب تکست با خود دنیایی از ناگفته‌ها را خواهد آورد. ساب تکست ادویه دیالوگ‌های سینمایی است که  مخاطب را فعالانه درگیر داستان خواهد کرد.

فراموش نکنید، استفاده از دیالوگ‌های دم دستی ممنوع نیست. گاهی یک دیالوگ دم دستی، از نظر دراماتیک، تاثیر به مراتب بیشتری دارد. اما نویسندگان حرفه ای، دیالوگ‌های دم دستی را با ساب تکست به شیوه ای هنرمندانه مخلوط می‌کنند.

نکته اینجاست که نباید منحصرا از دیالوگ دم دستی استفاده کنید. و اگر هم استفاده کردید، نباید توضیح واضحات باشد.

حالا بیایید با ذکر مثال، تفاوت بین دیالوگ دم دستی و ساب تکست را متوجه شویم:

فیلم A Few Good Men نوشته آرون سورکین

وکیل ارتش “جُوان گالاوی” به کاپیتان وست و دو افسر دیگر از احتمال قانون شکنی که منجر به مرگ یک نیروی نظامی ‌در خلیج گوانتانامو شده خبر می‌دهد. او خواستار پیگیری مسئولین است. این پاسخ وست است: (ابتدا ساب تکست و سپس دیالوگ دم دستی)

وست: جُوان، چرا برای خودت یک فنجون قهوه درست نمی‌کنی؟ (ساب تکست: کنایه از اینکه برو دنبال نخود سیاه!)

جُوان: ممنونم قربان، نیازی نیست.

وست: جُوان، دوست دارم بیرون از اتاق باشی تا بتونیم پشت سرت حرف بزنیم. (کانتکست: منظور واقعی و صریح کاپیتان وست )

ادامه مطلب …